Dự án Crypto – Sáng tạo và tiền bạc là chưa đủ, làm được hay không mới quan trọng

Rosa Thứ Tư, 23/11/2022

Khi phát triển ý tưởng cho một dự án crypto mới, cần hiểu rằng công nghệ mới không đồng nghĩa với một sản phẩm tốt, và mối quan hệ giữa hai yếu tố này là không tương đồng. Ví dụ kinh điển nhất để giải thích cho điều này là iPhone.

Mối quan hệ nào giữa sáng tạo và nguồn lực vốn cho một dự án crypto

Trong thời đại mà các thương hiệu điện thoại lớn từng rất cạnh tranh với các chức năng mới như bàn phím, trình phát nhạc, gập và xoay thanh trượt, thì iPhone đã xuất hiện. Không có cái gì gọi là “công nghệ mới” trên loại thiết bị di động này. Tất cả các chức năng đều có thể được tìm thấy trong các mẫu điện thoại di động trước đây, nhưng mấu chốt là chúng được tích hợp lại với nhau để đạt được sự tối ưu, và đó chính là iPhone.

Cũng giống như trường hợp Uniswap với mô hình XYK mà xy = k, Hayden không phải là người đầu tiên đề xuất công thức này. Bancor và Gnosis mới là những cái tên đề cập đến khái niệm này trước, nhưng phải đến tay Uniswap thì xy = k mới được tận dụng tới mức triệt để, và cho ra sự ra đời của DEX lớn nhất toàn cầu như hiện nay.

Nhưng liệu có phải vì vậy mà chúng ta có thể cho rằng các dòng điện thoại di động mà chỉ tập trung vào cải tiến bàn phím, trình phát nhạc, trượt và xoay đang có những hướng đi có phần sai xót? Câu trả lời là không. Bancor có làm sai không? Cũng không. Như Mable đã nói, “Tất cả những bất đồng giữa chúng ta là một hàm số của thời gian”.

Nguồn vốn dồi dào mang đến cho chúng ta vô số các sự lựa chọn, và vì có quá nhiều sự lựa chọn nên người ta sẽ không vội vàng tạo ra một thứ gì đó. Logic đằng sau điều này là “tiền đặc biệt quý giá khi đối mặt với vô số lựa chọn”, bởi vì với tiền, bạn có thể thử bất cứ thứ gì.

So với đổi mới theo chiều dọc, sự phong phú trong lựa chọn có lợi hơn so với đổi mới theo chiều ngang, bởi vì phương pháp đổi mới này có ít cản trở về vốn tài chính nhất. Đổi mới theo chiều ngang chủ yếu dựa vào sao chép và dán, mỗi lần chỉ có những khác biệt nhỏ, chẳng hạn liên quan đến một số tiến bộ công nghệ quy mô nhỏ. Ngược lại, đổi mới theo chiều dọc là “zero-to-one” chính hiệu, nghĩa là phát minh một cái gì đó hoàn toàn mới.

Chiều ngang: mở rộng kinh doanh theo cùng ngành nghề hoặc cùng chuỗi giá trị ngành.

Chiều dọc: mở rộng kinh doanh theo một ngành nghề mới hoặc cùng ngành nghề nhưng nằm ở chuỗi giá trị khác.

Điều này không có nghĩa là đổi mới theo chiều ngang là vô ích, sự tích hợp theo chiều ngang của tiến bộ công nghệ có thể tạo ra giá trị cho diện rộng các loại ứng dụng và người dùng (cải tiến năng suất, cải tiến quy mô, dịch vụ có tùy chỉnh, v.v.). Đồng thời, quá trình này cũng chuyển giao giá trị được tạo ra từ đổi mới theo chiều dọc đến với toàn bộ động lực của nền kinh tế.

Tuy nhiên, càng nhiều tiền đầu tư vào giai đoạn hạt giống, nhu cầu về các phát minh mới càng lớn. Mức định giá cao của vòng hạt giống cho thấy rằng dự án coi việc mua bán và sáp nhập các tài nguyên (vốn) là định hướng của dự án, đồng nghĩa là họ có kế hoạch bắt kịp đối thủ cạnh tranh của mình.

Vào thế kỷ 15, khi châu Âu bị mắc lại trong cuộc chiến tranh tài nguyên zero-sum (tổng giá trị thặng dư bằng 0), người Bồ Đào Nha đã hoàn thành việc đi khám phá vòng quanh và xây dựng đế chế hàng hải của riêng mình. Thay vì tham gia vào các cuộc đấu tranh trong nội bộ châu Âu, họ dấn thân vào con đường “mở rộng kiểu thương mại pay-as-you-go (PAYZ – dùng bao nhiêu trả bấy nhiêu)”.

Thay vì tham gia vào các cuộc chiến tiêu hao để tranh giành nguồn tài nguyên giàu có, người Bồ Đào Nha đã thay đổi ý định và đạt được một số chiến thắng mang tính chiến lược khi đối mặt với những đối thủ vừa tầm. Nhiều thế kỷ sau, vào năm 2008, mô hình kinh doanh tốt nhất trong ngành tài chính không phải là thành lập một ngân hàng đầu tư mới hoặc quỹ đầu cơ mà là sử dụng Bitcoin và tiền mã hóa.

Kết nối điều này với các công ty khởi nghiệp, nhận thấy một điều: Nếu bạn có một ý tưởng tuyệt vời, bạn không cần tốn nhân lực và vật lực để xác thực nó trong giai đoạn đầu. Nhưng nếu ý tưởng của bạn là tầm thường, thì bạn cần phải sử dụng các nguồn lực để cạnh tranh với những ý tưởng tầm thường khác. Bằng cách đó, bạn sẽ trở nên tầm thường, liên tục cạnh tranh và tốt nhất là hoàn thành một số đổi mới theo chiều ngang.

Trong giai đoạn đầu, tăng trưởng thường không bị giới hạn bởi vốn, bao gồm cái gọi là vốn liên quan đến con người (những nhà phát triển). Mặc dù ngày càng có nhiều nhà phát triển tham gia vào hệ sinh thái Web3, nhưng chúng ta cũng quên mất thực tế rằng tư duy và sự sáng tạo của con người là những hạn chế vô cùng lớn đối với sự phát triển.

Chúng ta có thể đưa một phát minh tuyệt vời vào sản xuất không? Ngay cả khi nguồn lực có dồi dào đi nữa thì cũng không thể bắt buộc phải tạo ra sự đổi mới hay sáng tạo mới. Chúng ta có thể nhầm lẫn giữa khía cạnh kỹ thuật chỉ mang tính bề mặt với sự đổi mới trong thực tế, nhưng có thể thấy những nhà phát minh chân chính rất hiếm khi thực hiện quá nhiều việc “tô vẽ và trang bày”.

Điều này gợi nhắc lại khái niệm về tính độc quyền (monopoly) của Peter Thiel. Các công ty độc quyền thường không thổi phồng lợi thế của họ, nhưng nhiều dự án tại vòng hạt giống hiện dành rất nhiều thời gian để giải thích sự khác biệt của họ so với các đối thủ cạnh tranh như thế nào. Nói chung, họ sẽ nhấn mạnh “chúng tôi là dự án tương tự của hệ sinh thái tương tự” (ví dụ: chúng tôi là dYdX của hệ sinh thái Avax).

Ngưỡng tài nguyên

Sự sáng tạo hầu hết là kết quả của tư duy trừu tượng, không phải có tính toán. Nhưng sự lựa chọn (mang yếu tố tiền bạc) thúc đẩy những người sáng lập đạt được mục tiêu mà dễ dàng chạm đến hơn — gia tăng yếu tố tính toán vào.

Ý tưởng làm cho các nguồn lực trở nên hữu ích và tiếp nối sau đó, các nguồn lực lại khiến các ý tưởng trở thành sức mạnh.

Nên đặt ra các ngưỡng tài nguyên về mặt lý thuyết. Có nghĩa là, để thử nghiệm một ý tưởng, nguồn lực của bạn phải vượt quá ngưỡng này. Các loại nguồn lực bao gồm thời gian, quyền hạn, tài nguyên,… Hầu hết các ý tưởng đều có ngưỡng nguồn lực thấp, trong khi với một số ý tưởng thì ngưỡng lại cao một cách đáng ngạc nhiên (đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ thông tin).

“Ngưỡng cơ bản” là số vốn tối thiểu cần có để phát triển ý tưởng. Mức độ sáng tạo của một ý tưởng tỷ lệ nghịch với số lượng dự án được xây dựng trên ý tưởng đó, nhưng đồng thời ý tưởng đó cũng nhận được kinh phí trên ngưỡng cơ bản.

Chắc chắn, mọi người càng bỏ nhiều tiền vào một ý tưởng, thì ý tưởng đó càng trở nên cạnh tranh và sự phát triển của nó càng bị hạn chế. Hãy nhớ rằng “chỉ những người cùng chí hướng mới cãi nhau, và mọi người châm ngòi cho những cuộc chiến tồi tệ nhất bởi những lý do nhỏ nhặt hoặc do sự khác biệt về niềm tin”.

Các nhóm vốn lớn thường muốn tối đa hóa lợi nhuận vì các cam kết của họ cao hơn. Do đó, các nhà đầu tư này đã phải đổi mới theo chiều ngang dựa trên nền tảng từ các mô hình thành công nhất từng tồn tại để giảm nguy cơ thất bại.

Những người chơi nhỏ lẻ không thể tham gia cuộc cạnh tranh vì ngày càng nhiều lượng tiền khả dụng nằm trên cả ngưỡng tài nguyên, thì càng có ít đổi mới trong một lĩnh vực nhất định mà đang bị thu hẹp lại.

what i noticed around 2014 (so much so that i moved from sf back to nyc bc it felt overwhelming) was that all of the sudden everything became about the money and loads of it — did it distract from what the core of a startup is? ie discovering something that grows exponentially

— Katelyn Gleason (@katgleason) March 2, 2022

Lấy blockchain “layer 1” với các chức năng hợp đồng thông minh làm ví dụ. So với ngày nay, nó đã không tiêu tốn quá nhiều nguồn vốn đầu tư khi ra mắt vào năm 2013. Có thể đánh giá đây là một ý tưởng vô cùng đột phá.

Sau khi ý tưởng được thị trường công nhận, các ứng dụng liên tục được phát triển dựa trên ý tưởng này, số lượng nhà phát triển cũng ngày càng nhiều và doanh thu chương trình cũng ngày càng tăng. Đồng thời, ngày càng có nhiều nguồn tài trợ sẵn sàng rót vào nhằm cải tiến và chắt lọc Layer 1.

Tôi không nói thị trường chỉ cần một blockchain “Layer 1” mà mỗi một “Layer 1” mới sẽ ngày ít không gian để sáng tạo hơn và tiêu tốn nhiều tài nguyên hơn. Bằng cách này, tính cạnh tranh trong thị trường thực sự được trọn vẹn.

Những ý tưởng lớn và thực thi sáng tạo

Nếu bạn có ý tưởng sáng tạo vĩ đại nhất thế giới, nhưng không có kỹ năng để biến nó thành hiện thực, thì đó không phải là loại ý tưởng mà bài viết này muốn đề cập. Bài viết này viết về những người có một kế hoạch có khả năng thực thi và có khả năng để thực hiện nó.

Trường hợp điển hình: Gnosis đã thực nghiệm mô hình xy = k AMM sẵn sàng đưa vào sử dụng vào đầu năm 2017. Tuy nhiên, cho đến cuối năm 2018, hầu hết mọi người trong thị trường crypto đều không biết rằng các hợp đồng thông minh có thể làm được nhiều việc hơn là chỉ huy động nguồn tiền không cần thông qua cho phép.

Mặt khác, Gnosis đã huy động thành công $12.5 triệu đô ETH ($50 mỗi ETH), và đã chuyển đổi hoàn toàn các nguồn ngân quỹ và thu được nhiều thu nhập hơn theo cấp số nhân. Vào đầu năm 2017, nó đã trở thành một “cường quốc” trong không gian tiền điện tử. Mặc dù Gnosis đã xây dựng nên một trong những đổi mới quan trọng nhất trong thế giới Crypto, nhưng lại chưa bao giờ nghĩ đến việc đưa xy = k ra thị trường. (Tất nhiên, họ đã xây dựng các sản phẩm cơ sở hạ tầng quan trọng khác)

Điều này là do họ có rất nhiều sự lựa chọn. Ngược lại, Hayden chỉ có một ý tưởng, một ý tưởng mà anh ấy lấy từ Buterin. Nhưng nếu Gnosis có cùng ý tưởng, tại sao ý tưởng đó lại quan trọng?

Hayden chỉ vay mượn ý tưởng từ Uniswap, không có nguồn lực tốt như Gnosis. Gnosis cũng có ý tưởng tương tự, nhưng đã bỏ sót người dùng bởi vì việc quá nhiều tài nguyên và đa dạng các sự chọn lựa.

Chỉ có một ý tưởng thôi là chưa đủ, đó chính là động lực để thực hiện ý tưởng đó. Trong trường hợp này, nguồn lực dồi dào và vô số lựa chọn trở thành gánh nặng.

Người xưa có câu: “Necessity is the mother of invention – Khao khát là bậc thầy của đổi mới”. Sau khi con người có nguồn lực dồi dào, họ sẽ không còn cảm thấy sự cần thiết và cấp bách của việc phát minh và sáng tạo. Vì vậy, vì tiền là thứ khiến bạn phân tâm, nên bạn không nên quá chú ý đến vấn đề tiền bạc.

BlockSolFi tổng hợp

Tham gia bàn luận ngay cùng BlockSolFi tại Telegram và Facebook.

Đọc thêm:

Nghành mining ‘chồng chất’ khó khăn khi Thống đốc New York đặt bút ký lệnh cấm PoW

Binance.US lấn sâu vào chính quyền Hoa Kỳ với việc thành lập Uỷ ban hành động chính trị