Ngược dòng lịch sử nhìn lại những thị trường gấu kể từ năm 2011 – Phần 1

Đinh Đức Hương Thông Thứ Hai, 18/07/2022

Kể từ khi ra đời, tiền điện tử đã kinh qua nhiều biến động lịch sử cùng vô số mùa thị trường gấu lớn nhỏ. Bitcoin đã trải qua ít nhất một lần giảm xuống ~ 90% và nhiều lần giảm 75%. Ethereum cũng đã chứng kiến nhiều lần thảm hại, với mức giảm hơn 80% trong vòng đời 7 năm ngắn ngủi của nó. Về tổng quan, những đợt khủng hoảng này đều là một cuộc sát hạch, kiểm tra niềm tin của các nhà đầu tư tiền điện tử.

Công nghệ này có thực sự sáng tạo như chúng ta nghĩ? Liệu nó có thật sự tiện ích hay không? Hay tất cả chỉ là suy đoán ảo tưởng?

Bất chấp sự nghi ngại của nhiều nhà đầu tiên, sau mỗi mùa đông “đẫm máu”, thị trường tiền điện tử càng phát triển mạnh mẽ hơn. Không chỉ vậy, sau mỗi đợt suy thoái, công nghệ càng được thúc đẩy, phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Tiền điện tử ngày càng được ứng dụng vào đời sống thực tiễn. Mặc dù những yếu tố trên không liên kết trực tiếp đến những mùa khủng hoảng, nhưng chúng hầu như luôn là giải pháp, giúp xử lý những vấn đề gây khó khăn hiện thời.

Vì vậy, chúng ta hãy cùng đi ngược dòng thời gian lịch sử, về lại những ngày đen tối nhất của thị trường tiền số, khám phá những đổi mới và những hướng đi đặc biệt sau mỗi giai đoạn.

Lịch sử thị trường gấu năm 2011

Bitcoin chính thức bắt đầu lên sàn ngay sau khi whitepaper được xuất bản vào cuối năm 2008. Hầu hết các giao dịch ban đầu được thực hiện ngang hàng. Định giá chính thức đầu tiên diễn ra vào ngày 12 tháng 10 năm 2009, khi một nhà phát triển Phần Lan đã giúp Satoshi làm việc trên Bitcoin đã bán khoảng 5 nghìn Bitcoin với giá 5 USD.

Lần tăng giá đầu tiên xảy ra vào mùa hè năm 2010 khi sàn giao dịch Mt. Gox được thành lập. Token trên đã tăng gấp 10 lần. Bitcoin đã được giới thiệu trên PC World và Gawker, ngay sau đó, cypherpunk cũng đã quan tâm và chú ý đồng tiền mới này.

Bitcoin đã phá mốc 1 USD vào tháng 4 năm 2011 trước khi tăng lên mức cao gần 30 USD vào tháng 6 năm 2011. Một vụ hack, tấn công Mt. Gox vào tháng 6 đã ngăn chặn đà tăng giá và khiến Bitcoin đi xuống và chỉ còn giao dịch ở mức 2 USD vào tháng 11. Trong thời điểm trên, sự chuyển biến này đơn thuần chỉ là sự đầu cơ, dồn giá vào một thứ công nghệ mới mẻ diễn ra trên một sàn giao dịch yếu kém.

Như vậy, ta có thể thấy được, ở giai đoạn đầu lịch sử, nhiều người vẫn chưa biết rõ tiền điện tử là gì và nó có chức năng gì. Ngoài ra, tiền điện tử đã từng bước trở thành xu hướng.

Những cuộc thảo luận về Bitcoin dần trở nên bùng nổ nhưng chỉ diễn ra trên các phương tiện truyền thông chính thống như Gawker, Time, PC World… Giai đoạn này, nhiều người vẫn hướng sự chú ý đến trang web Con đường Tơ Lụa (Silk Road), một thiên đường cho những kẻ buôn bán ma túy, những kẻ chạy súng và những kẻ giả mạo tài liệu.

Lịch sử thị trường gấu năm 2012

Thị trường gấu năm 2012 ập đến trong bối cảnh một loạt các vụ hack sàn giao dịch và các vấn đề về quy định. TradeHill đã bị các cơ quan quản lý đóng cửa vào đầu năm ấy. Bitcoinica và Linode đã bị tấn công vào mùa xuân, mất hơn 60.000 BTC vào tay tin tặc.

Một báo cáo của FBI vào tháng 5 nêu lên những lo ngại về việc Bitcoin tạo điều kiện cho các giao dịch chợ đen còn là yếu tố “đổ thêm dầu vào lửa”. Bitcoin đã phục hồi trước khi trải qua một đợt bán tháo mạnh khác vào nửa sau của năm. Bitfloor, một sàn giao dịch khác, đã bị hack hơn 20.000 BTC. BTC chạm mức thấp dưới 10 USD vào cuối năm 2012.

Sau đó, vào ngày 28 tháng 11 năm 2012, Bitcoin lại lao dốc một nửa và chậm rãi hồi phục.

Đây chính là giai đoạn khiến nhà đầu tư nhận ra tầm quan trọng của bảo mật và ví tiền điện tử. “Not your keys, not your coin”. Ví dụ điển hình nhất ta có thể kể đến ví phần cứng Satashi Labs được thành lập vào năm 2013. Ngoài ra, ta không thể không nhắc đến ví Trezor và Ledger đều ra mắt vào năm 2014.

Sau đó, nhằm hạn chế các cuộc tấn công điên rồ, nhiều sàn giao dịch đã được phát triển và cải tiến lớp vỏ bảo mật. Nhiều sàn giao dịch phổ biến nhất hiện nay được thành lập vào khoảng thời gian này. Kraken xuất hiện vào cuối năm 2021, Coinbase trình làng vào năm 2012. Song song đó là Bitfines vào năm 2012.

Lịch sử thị trường gấu năm 2013–2015

Vào đầu năm 2013, Bitcoin đã có sự điều chỉnh nhanh chóng hơn 70% do gặp phải trục trặc diễn ra trong khoảng thời gian sáu giờ. Giá giảm từ hơn 250 USD xuống 70 USD trong vài phút. Sau đó, giá BTC chậm rãi hồi phục vào nửa cuối năm.

Sau khi đạt mức cao chỉ hơn 1.200 USD vào cuối năm 2013, Bitcoin lại một lần nữa trải qua mức giảm 90% kết thúc vào đầu năm 2014. Vào tháng 10 năm 2013, trang web Silk Road đã bị đóng cửa. Vào tháng 11, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã chứng thực Bitcoin trước khi cấm sử dụng nó bởi các tổ chức tài chính vài tuần sau đó. Bitcoin mất 50% giá trị trong vòng chưa đầy 24 giờ.

Vào tháng 12, hơn 100.000 BTC đã bị đánh cắp từ Sheep Marketplace. Cuối cùng, vào tháng 2 năm 2014 Mt. Gox đã nộp đơn phá sản, cùng với đó, khoảng 850.000 bitcoin cũng đã bị bay hơi. Vào thời điểm xảy ra vụ hack, con số trên chiếm khoảng 7% tổng số bitcoin đang lưu hành, trị giá gần 500 triệu USD. Mt. Gox đã xử lý hơn 70% giao dịch bitcoin trên thế giới vào thời điểm đó.

Vào cuối chu kỳ giảm này, Bitstamp đã bị tấn công và bị lấy đi mất 19.000 bitcoin khiến giá giảm từ 275 USD xuống dưới 200 USD.

Trong giai đoạn này, các sàn giao dịch vẫn chưa là một điểm đến an toàn và là một mục tiêu dễ bị tấn công. Vì vậy, sau mùa suy thoái trên, các sàn giao dịch đã được xây dựng và phát triển có trách nhiệm hơn. Coinbase đã thúc đẩy tiến trình, giúp tiền điện tử trở thành đồng tiền hợp pháp trên 25 tiểu bang. Ngoài ra, Gemini ra mắt vào tháng 10 năm 2015 là sàn giao dịch đầu tiên cung cấp bảo hiểm FDIC cho tiền gửi của khách hàng.

Cũng trong mùa suy thoái thứ ba, nhiều nhà đầu tư nhận ra rằng cần phải mở rộng hơn những cách thức ứng dụng tiền số vào thực tiễn nhằm mở ra một kỷ nguyên mass-adoption. Đây là thời điểm đánh dấu sự ra đời của một loạt bước tiến quan trọng. Hợp đồng thông minh Ethereum được ra mắt vào năm 2015. Stablecoin đầu tiên trên thế giới NuBits xuất hiện vào năm 2014.

Ngay sau đó, vào năm 2015, Stablecoin phổ biến nhất Tether ra mắt. Các loại ví như Metamask cũng trình làng sau một năm. Quan trọng nhất là màn chào sân của DAO, mang lại kỷ nguyên mới về cách tổ chức và điều phối vốn.

Một yếu tố khác khiến thị trường tiền số lao dốc trong thời điểm này chính là tính chất. Mặc dù mang tính phi tập trung nhưng giá tiền điện tử vẫn bị ảnh hưởng nhiều bởi các quy tắc và quy định. Vì vậy, Coincenter, một nhóm vận động hành lang và nghiên cứu tập trung vào tiền điện tử được thành lập vào năm 2014 nhằm chấm dứt tình trạng trên. Nối đuôi sau là Hiệp hội Blockchain.

Lịch sử thị trường gấu năm 2017

Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Hoa Kỳ SEC đã từ chối Winklevoss Bitcoin ETF vào đầu tháng 3 năm 2017, trước khi từ chối nhiều đơn đăng ký khác trong những tháng tới. Một đợt bán tháo ngắn đã xảy ra sau đó đối với cả Bitcoin và Ethereum mới nổi.

Giá phục hồi khi ICO trở thành một cơ chế phổ biến để khởi chạy các token mới. ICO đã giúp huy động được hơn 2 tỷ USD từ hàng nghìn loại đồng tiền mới trong suốt nửa sau của năm 2017.

Vào tháng 9, Trung Quốc đã cấm các ICO và ra lệnh đóng cửa tất cả các sàn giao dịch Bitcoin và tiền điện tử. SEC cũng đã can thiệp vào việc phát hành token mới. Sự ra mắt của hợp đồng tương lai Bitcoin vào tháng 12 năm 2017 đã đánh dấu đỉnh của chu kỳ.

Có thể thấy rõ, sau màn lao dốc kinh hoàng trên, thị trường cần thiết lập rõ một số quy định để hạn chế những rủi ro có thể xảy ra. Khởi điểm là sự đàn áp của SEC đối với ICO vào năm 2017. Đây luôn là hành trình tranh đấu dài kỳ và sẽ luôn được mang lên đào xới.

Đây cũng là thời điểm đánh dấu sự ra đời của một loạt giao thức cho vay. Ví dụ như Compound ra mắt vào tháng 1 năm 2018. AAVE ICO vào năm 2017. Các stablecoin minh bạch hơn USDC trình làng vào năm 2018 với dự trữ được kiểm toán hàng tháng. Ngoài ra, ta không thể không kể đến những cơ sở hạ tầng cơ bản được hình thành và xây dựng nhằm tạo bước đệm vững chắc cho lĩnh vực DeFi sau này: Chainlink, Bancor và Uniswap.

Không chỉ vậy, vì bị “đánh gậy” quá nhiều lần, nhà đầu tư mong muốn sẽ có thêm những đồng tiền mới khác ngoài BTC và ETH. Dù 2017 là một năm điên rồ khi nhiều người dùng bị lừa đảo bởi những dự án scam nhưng không ít dự án hợp pháp và chất lượng cũng đồng thời chứng tỏ được sức hút như Polkadot, Bancor, Tezos và Filecoin. Ngoài ra là sự xuất hiện của một trong những NFT đầu tiên trên thế giới – Cryptokitties cũng được ra mắt vào năm 2017.

BlockSolFi tổng hợp

Tham gia bàn luận ngay cùng BlockSolFi tại Telegram và Facebook.

Đọc thêm:

Những công cụ research crypto hữu ích mà bạn cần biết – Phần 1

Những công cụ research crypto hữu ích mà bạn cần biết – Phần 2