Stablecoin là gì? Phân loại cơ chế cân bằng giá của Stablecoin

solfi_admin Thứ Năm, 18/11/2021

Từ trước đến nay, crypto nổi tiếng với sự biến động rất lớn trong ngắn hạn lẫn dài hạn. Stablecoin hứa hẹn là mảnh ghép tiềm năng để kết nối crypto space với thị trường trường tài chính truyền thống thông qua đặc tính “stable” của nó. Tuy nhiên, khi nhắc đến Stablecoin thì đa số anh em đều liên tưởng đến Tether (USDT) và nghĩ rằng Stablecoin là tiền điện tử được quy đổi giá trị 1:1 bởi đồng Đô-la Mỹ. Nhưng sự thật không phải thế! Thị trường Crypto tồn tại nhiều loại Stablecoin khác nhau và USDT chỉ là một trong hàng chục đồng Stablecoin hiện có trên thị trường.

Trong bài viết này, Blocksolfi sẽ cung cấp cho anh em những thông tin bao gồm:

• Stablecoin là gì?
• Có bao nhiêu loại Stablecoin? Cơ chế cân bằng giá của Stablecoin như thế nào?
• Liệu Stablecoin có phải là xu hướng?

Cùng Blocksofi tìm hiểu nhé!

1. Stablecoin là gì?

Stablecoin là tài sản kỹ thuật số được thiết kế để bắt chước giá trị của các loại tiền pháp định như đồng đô-la hoặc đồng euro. Chúng cho phép người dùng chuyển giá trị trên toàn cầu với giá rẻ và nhanh chóng trong khi vẫn duy trì sự ổn định về giá.

Stablecoin tận dụng những đặc điểm của Blockchian và chuyển giao giá trị ngang hàng, trong khi người sử dụng không phải chịu sự biến động cao như từ các cryptocurrency khác.

2. Stablecoin giải quyết vấn đề gì trong Crypto?

Các loại tiền mã hoá như Bitcoin và Ethereum nổi tiếng về biến động giá khi định giá bằng tiền pháp định. Điều này là dễ hiểu, vì công nghệ blockchain vẫn còn rất mới và thị trường tiền mã hoá còn tương đối nhỏ. Thực tế, giá trị của tiền mã hoá không gắn liền với bất kỳ tài sản nào là điều thú vị từ góc độ thị trường tự do, nhưng nó có thể gây trở ngại khi nói đến khả năng sử dụng. 

Từ quan điểm công nghệ, tiền mã hoá mã là một sự đổi mới tuyệt vời. Tuy nhiên, những biến động về giá trị đã khiến chúng trở thành những khoản đầu tư có rủi ro cao và không lý tưởng để trở thành phương tiện thanh toán. Vào thời điểm giao dịch kết thúc, tiền mã hoá có thể có giá trị cao hơn hoặc thấp hơn đáng kể so với giá trị tại thời điểm chúng được gửi.

Nhưng stablecoin không gặp vấn đề như vậy. Các tài sản này có sự biến động giá không đáng kể và giá trị của nó gắn chặt chẽ với tài sản cơ bản hoặc tiền pháp định mà chúng mô phỏng. Như vậy, có thể thấy Stablecoin có tầm quan trọng như một chiếc cầu nối giữa thị trường điện tử với thị trường tài chính truyền thống. Việc chuyển đổi từ Fiat sang tiền điện tử được dễ dàng hơn rất nhiều khi có sự xuất hiện của Stablecoin.

Tại sao Stablecoin lại quan trọng với crypto?

Đa phần chúng ta không cảm thấy thoải mái với sự mất mát, điều này càng phóng đại hơn khi crypto có biến động rất lớn và mang tính đầu cơ cao, giá token có thể giảm mấy chục phần trăm trong vòng một tuần, đối với nhiều người, điều này rất khó chấp nhận.

Ví dụ, bạn trade thắng vài lệnh và quyết định chốt lời ra BTC, khoảng 1 tuần sau, bạn chốt BTC ra VND và nhận thấy số tiền VND mà mình bỏ vào và rút ra không có chênh lệch. Liệu bạn cảm thế nào?

Stablecoin tách biệt đặc tính high risk/high return của crypto khỏi sự biến động thường xuyên của các crypto assets, đặc tính “ổn định”, khiến Stablecoin là loại cryptocurrency thích hợp hơn để lưu trữ và làm phương tiện trao đổi giá trị.

Phân loại Stablecoin

Tùy vào tiêu chí so sánh mà chúng có thể phân loại stablecoin theo các cách khác nhau. Tiêu chí mình chọn để phân loại stablecoin trong bài viết này là “collateral ratio” (hay còn gọi là “backed”).

Lý do chọn phân loại theo collateral ratio là vì tài sản thế chấp đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giá stablecoin ổn định ở peg, bằng cách tạo ra một giá trị hoàn lại bằng tài sản dự trữ.

Như vậy, các loại Stablecoin sẽ bao gồm:

• Full-reserve Stablecoin.
• Partial-reserve Stablecoin.
• Over-collateralized Stablecoin.
• Non-reserve Stablecoin.

Full-reserve Stablecoin

Các stablecoin dạng này trên thị trường là USDC hay USDT, chúng sử dụng đồng đô la mỹ hoặc các tài sản thanh khoản cao tương đương để làm dự trữ, 1 USDC được minted trên on-chain thì sẽ có 1 đồng đô la mỹ hoặc khoản tài sản sản có giá trị tương đương được dự trữ.

Loại Stablecoin này trên thị trường có tên gọi khác là Custodial hay Centralized Stablecoin, vì chúng yêu cầu người sử dụng tin tưởng vào custodian chứ không phải các smart contract trên on-chain.

Mặc dù những lo ngại xung quanh vấn đề centralized, nhưng hiện tại, loại USDC và USDT đang là 2 loại stablecoin được sử dụng nhiều nhất trong Defi

Partial-reserve Stablecoin

Stablecoin tiêu biểu cho dạng này là FRAX của Frax finance, với mỗi đồng FRAX minted ra trên thị trường chỉ có 1 phần giá trị của nó được dự trữ bằng USDC. Biến động và phần dự trữ còn lại còn lại sẽ được hấp thụ bởi FXS (Frax Shares, governance token của dự án).

Sau một khoảng thời gian hoạt động, mô hình của Frax đã được chứng minh là hoạt động khá tốt khi giá FRAX vẫn dao động quanh mức peg 1$ của nó.

Over-collateralized Stablecoin

DAI là dạng stablecoin tiêu biểu nhất của loại này trên thị trường. Cơ bản, với mỗi đồng DAI được minted ra trên thị trường thì sẽ có 1.5 – 1.6$ giá trị tài sản được thế chấp trong Maker Vault.

Nếu giá trị của tài sản thế chấp giảm xuống dưới ngưỡng tối thiểu (thường là 150%), Vault sẽ được thanh lý, làm giảm nguồn cung để đưa giá DAI trở lại mức giá peg.

Over-collateralized là cách tiếp cận khá hay trong bối cảnh Crypto là một thị trường có thanh khoản tương đối thấp, cách tiếp cận này giúp DAI luôn có thể được Backed bởi một lượng tài sản có giá trị lớn hơn tổng DAI Minted ra. Hạn chế của cách tiếp cận này là khó có thể mở rộng về quy mô.

Non-reserve Stablecoin

Ví dụ tiêu biểu cho loại này là các loại Stablecoin thuật toán có thể lấy ví dụ là Basis Cash.

Trong đó, stablecoin của hệ thống là BAC được phát hành mà không có dự trữ các tài sản thế chấp. Thay vào đó, giá trị được bảo toàn hoàn toàn bằng các thuật toán giúp co hẹp và mở rộng nguồn cung khi giá BAC trên và dưới peg. Mô hình này giả định các bên tham gia tích cực vào duy trì giá của BAC để kiếm các incentive liên quan.

Ví dụ về cách hoạt động của Basis Cash.

Basis cash có 3 Token là BAC, BAS, BAB:

BAC là Stablecoin – nó được Peg vào 1$ và có cơ chế ổn định hàng ngày.

Khi BAC giao dịch trên 1$:

• BAS Holder có thể Stake BAS => Earn Inflation (Earn BAC) theo công thức:
• (Your BAS/Circulating Supply BAS) * Total Supply BAC * (TWAP BAC Price – 1)
• => BAS Holder kiếm được BAC Free nên theo lý thuyết mô hình thì họ sẽ bán ra thị trường để kiếm lợi nhuận => Áp lực bán đẩy giá BAC giảm về 1$.

Khi BAC giao dịch dưới 1$:

• Holder BAC có thể dùng BAC để mua BAB theo tỷ giá BAB = (BAC Price)^2.
• BAB không hết hạn sử dụng và có thể đổi lấy khi giá BAC lớn hơn 1$.
• Ví dụ, khi người dùng đang Hold 10 BAC và giá mỗi BAC là 0.8$, thì lúc này người dùng có thể dùng 10 BAC để mua 15.625 BAB.
• Giả sử, 3 ngày sau giá BAC tăng lên 1$ thì người dùng có thể đổi 15.625 BAB = 15.625 BAC và bán BAC trên DEX và kiếm được lợi nhuận gần 50% từ khoản tiền 10 BAC của mình.

Theo mô hình này, áp lực mua đẩy giá BAC lên 1$.

Cơ chế ổn định giá của Stablecoins

Tất cả các stablecoin đều yêu cầu một hoặc một số cơ chế để điều chỉnh giá khi nó đi chệch hướng với peg, bằng cách xem xét tính hợp lý và khả thi của các cơ chế này, chúng ta có thể xem xét ý tưởng của dự án có khả thi hay không.

Một số cơ chế điều chỉnh giá stablecoin mà mình thấy đáng chú ý nhất trên thị trường hiện nay: đó là:

• Redeem & Expand.
• Algorithmic.
• Leveraged Loans.

Lưu ý, một dự án có thể sử dụng một hoặc nhiều cách phía dưới kết hợp với nhau để giữ giá stablecoin quanh mức peg.

Redeem & expand

Đối với các loại Stablecoin như USDT hay USDC khi giá rời peg thì hệ giống có cơ chế cân bằng như sau:

• Nếu USDC được giao dịch ở mức dưới $1, chủ sở hữu USDC nên đổi USDC để lấy tài sản thế chấp cơ bản, do đó mua một đô la với giá ít hơn một đô la.
• Nếu USDC được giao dịch ở mức trên $1, chủ sở hữu nên thế chấp đồng đô la để minted ra USDC và bán nó trên thị trường để kiếm chênh lệch.

Algorithmic

Mình thấy có 4 Model cân bằng giá nổi bật hiện nay;

• Model Seigniorage (3 token) của Basis cash.
• Model Rebate (2 token) của Ampleforth.
• Model fractional (2 token) của Frax Finance.
• Model của Terra (2 token).

Trong đó, mô hình của Terra đang được xem là mô hình thành công nhất, dựa trên quy mô và ứng dụng của đồng Stablecoin của Terra.

Đồng Stablecoin của Terra là UST được minted bằng cách burn LUNA (native token của Terra), với mô hình này sự biến động của UST được hấp thu bởi LUNA:

• Khi giá UST < Peg ⇒ Protocol bán LUNA để mua lại Stablecoin.
• Khi giá UST > Peg ⇒ Mint thêm USDT.

Leveraged Loans

Leveraged Loans là một hệ thống cân bằng giá khá phức tạp, stablecoin nổi tiếng sử dụng model này là MakerDAO (DAI).

Trong đó, người dùng khóa tài sản thế chấp, chẳng hạn như Ethereum và các loại token khác trong các vị thế nợ có thế chấp (CDP). Sau đó, họ có thể vay DAI từ hệ thống.

Người dùng sau đó có thể mở khóa tài sản thế chấp của họ bằng cách trả lại DAI đã vay, cộng với một khoản stability fee tích lũy theo thời gian.

Nếu giá trị của tài sản thế chấp trong CDP giảm xuống dưới 1,5 lần giá trị khoản DAI đã vay, thì vị thế nợ được thanh lý tự động và tài sản thế chấp được sử dụng để mua lại DAI.

Ngoài ra, nếu giá trị của tài sản thế chấp mất giá trị nhanh chóng và giảm xuống dưới giá trị của khoản DAI bị vay, thì MKR token được minted để bù đắp khoản thâm hụt.

Ứng dụng trong thế giới thực

Dưới đây là một số ứng dụng trong thế giới thực của các đồng tiền điện tử ổn định:

• Giúp đỡ những người ở những khu vực có lạm phát cao: Một trong những trường hợp sử dụng phổ biến nhất được trích dẫn cho đồng tiền ổn định là giúp đỡ những người ở những khu vực có lạm phát cao. Lạm phát cao gây khó khăn cho việc trang trải mọi thứ, và nó cũng gây khó khăn cho việc luân chuyển vốn. Stablecoin cung cấp một giải pháp thay thế bằng cách cho phép mọi người ở những khu vực này chuyển đổi fiat của họ thành stablecoin. Điều đó sẽ giúp họ chống lại lạm phát.

• Cung cấp tài sản trú ẩn an toàn: Stablecoin được thiết kế để trở thành tài sản trú ẩn an toàn, vì chúng phải ổn định. Điều này làm cho việc đầu tư vào chúng trở thành một cách để bảo vệ tài sản của bạn, chẳng hạn như trong trường hợp sử dụng ở trên ở những khu vực có lạm phát cao.

• Mở rộng ngân hàng sang các Stablecoin không có ngân hàng cũng cung cấp một giải pháp cho hàng triệu người trên thế giới hiện đang không có ngân hàng.

• Hỗ trợ chuyển tiền và giao dịch xuyên biên giới
  Thông thường, gửi fiat quốc tế đi kèm với phí cao. Stablecoin có thể cung cấp một phương pháp thay thế để gửi tiền quốc tế mà không phải trả phí cao như vậy.

• Phòng ngừa rủi ro trong quá trình giao dịch: Đối với những người giao dịch tiền điện tử, việc sử dụng một đồng tiền ổn định cung cấp một cơ chế phòng ngừa rủi ro. Như một giải pháp bổ sung, phòng ngừa rủi ro giảm rủi ro của bạn nếu giá di chuyển sai hướng. Người ta thường sử dụng stablecoin để bảo vệ chống lại sự biến động của các loại tiền điện tử khác. Ngoài ra, các nhà đầu tư sẽ thường xuyên chuyển đổi tiền điện tử sang tiền điện tử ổn định nếu họ nghĩ rằng giá có thể sớm giảm xuống, vì điều này bảo vệ giá trị của họ.

• Thanh toán nhanh: Giống như các loại tiền điện tử khác, stablecoin hoạt động 24/7, cho phép thanh toán quỹ nhanh chóng. Điều này hữu ích cho việc tặng tiền cho bạn bè, mua hàng hóa, trả lương cho nhân viên, v.v.

• Thiết lập ký quỹ: Kết hợp hợp đồng thông minh với stablecoin cho phép tạo tài khoản ký quỹ tự động.

• Cho vay Stablecoin: Cho vay stablecoin có xu hướng cung cấp lãi suất cao, nhờ vào các trường hợp sử dụng khác nhau dẫn đến nhu cầu cao của nó.

• Chấp nhận thanh toán: Khi stablecoin phát triển, một số doanh nghiệp đang giới thiệu chúng như một cách để chấp nhận thanh toán. Trường hợp sử dụng này giúp loại bỏ phí giao dịch liên quan đến xử lý thanh toán.

• Trả lương cho nhân viên: Một trường hợp sử dụng khác liên quan đến kinh doanh cho các đồng tiền ổn định là sử dụng chúng để trả lương. Điều này đặc biệt hấp dẫn đối với các công ty có lao động quốc tế vì nó làm giảm các khoản phí quốc tế.

• Các ứng dụng phi tập trung Power: Các ứng dụng phi tập trung bao gồm các khoản thanh toán cũng có thể sử dụng các đồng tiền ổn định. Điều này giúp loại bỏ sự khác biệt trong các khoản thanh toán do biến động giá

Lời kết

Mình sẽ tóm tắt lại một số ý chính của bài viết như sau:

Đặc tính quan trọng nhất của Stablecoin là tách biệt đặc tính high risk/high return của crypto khỏi sự biến động thường xuyên của các crypto assets, khiến Stablecoin trở thành loại cryptocurrency thích hợp hơn để lưu trữ và làm phương tiện trao đổi giá trị.

Theo tiêu chí collateral ratio, chúng ta có 4 loại stablecoin với từng đặc tính khác nhau:

• Full-reserve stablecoins: USDC và USDT đang là 2 loại stablecoin được sử dụng nhiều nhất trong DeFi.
• Partial-reserve stablecoins: Với mỗi đồng FRAZ được mint ra trên thị trường, chỉ có 1 phần giá trị của nó được dự trữ bằng USDC.
• Over-collateralized stablecoins: DAI luôn có thể được Backed bởi một lượng tài sản có giá trị lớn hơn tổng DAI được mint ra, tuy nhiên, hạn chế của loại statblecoin này là khó có thể mở rộng về quy mô.
• Non-reserve stablecoins: Các Algorithmic Stablecoin có sự ổn định dựa trên cơ chế co giãn cung cầu (elastic supply) nhờ sử dụng thuật toán gọi là Rebase.

3 mô hình cân bằng giá hàng đầu trên thị trường hiện giờ: Redeem & expand, Algorithmic, Leveraged Loans.

Trên đây, BlockSolFi đã cung cấp những thông tin cơ bản dành cho anh em mới tham gia và bước đầu tìm hiểu về Stablecoin.